Ký sinh tùy ý (tiếng Anh: facultative parasite) là một sinh vật có thể thực hiện hoạt động ký sinh, nhưng không cần hoàn toàn dựa vào bất kỳ vật chủ nào để hoàn thành chu trình sống của nó. Ký sinh tùy ý có mặt ở toàn bộ sinh giới, từ vi sinh đến thực động vật. Hầu hết các ký sinh tùy ý là ngoại ký sinh trùng (ectoparasite).